Observeren dag 5 taalontwikkeling en communicatie

Vandaag alweer de laatste dag van deze week over het thema observeren. Ook op deze dag hebben we weer leerzame onderwerpen behandeld. Ik begin met het onderwerp taalontwikkeling en daar sluit het tweede onderwerp 'communicatie' mooi bij aan. In dit tweede onderwerp gaat het vooral om de non-verbale communicatie in houding en gebaren.

Taalontwikkeling

Het is belangrijk om vanaf het allereerste begin met de baby te praten. In Lóczy Piklerhuis zijn de verzorgingsmomenten de momenten waar de meeste communicatie tussen de verzorgster en het kind plaatsvindt.
Er wordt altijd gesproken over iedere handeling in de verzorging, elke volgende stap wordt aangekondigd, zodat een kind weet wat er gaat gebeuren. De gebruiksvoorwerpen en kleding worden ook benoemd. Volg de blik van het kind en praat ook over waar een kind naar kijkt. Praat ook over het kind zelf, zijn individuele karateristieken.
Observeer de respons van het kind: blik, beweging, geluiden of (glim)lach. Tijdens deze verzorgingsmomenten kunnen verzorgster en kind echt aandacht aan elkaar geven. Het kind kan zich door deze intensieve aandacht opladen en energie opdoen voor een volgende activiteit, bijv. slapen of zelfstandig spel.
Bij oudere kinderen kun je ook praten over wat zij zien en daar informatie over geven, bijv. dat zijn de billendoekjes om je billen schoon te vegen als ik je luier verschoon. Kinderen kunnen zelf hun luier, kleding of slaapbenodigdheden pakken op uitnodiging. Je kunt praten over waarmee een kind gespeeld heeft en wat hij met het materiaal deed of wat en hoeveel hij vandaag heeft gegeten. Voor deze laatste twee onderwerpen is het nodig om het kind gedurende de dag te observeren. Verder kun je praten over de kleur van de kleding en welke kleding het kind de vorige dag droeg. Oudere kinderen komen zelf vaak met een onderwerp bijv. over thuis of iets wat zij hebben meegemaakt en zij zijn geïnteresseerd in de verzorgster zelf. In deze gesprekken komt het verleden, heden en de toekomst aan bod. Het laatste komt bijvoorbeeld ter sprake wanneer de verzorgster het kind vertelt wie hem straks uit bed komt halen of wie hem komt ophalen. Allerlei onderwerpen om met elkaar te bespreken tijdens een verzorgingsmoment en aandacht aan elkaar te geven, waarbij de taalontwikkeling aan de hand van dagelijkse gebeurtenissen tot ontwikkeling kan komen.

Communicatie

Kinderen kunnen uit onze non-verbale communicatie meer 'lezen' dan uit woorden. Onze houding en gebaren spelen daarom een grote rol in onze communicatie. Aan de hand van foto's van verzorgingsmomenten hebben wij hierover met elkaar gesproken en een hoofdgroepsleidster/ verzorgster gaf hierover een lezing. Twee foto's van verzorgingsmomenten kun je terug zien onder het verslag http://skdt.waarbenjij.nu/reisverslag/4287400/dag-8-over-samenzijn-verzorgingsmomenten-en-eten uit stagereis 1.
We hebben aan de hand van vragen naar de foto's gekeken:
- hoe gaat het met het kind?
- hoe is de aanwezigheid van de verzorgster?
- wat kan deze aanwezigheid voor het kind betekenen?
Voor ons sprak uit de foto's de ontspannenheid en aandacht van het kind voor 'de taak' waar hij mee bezig is. De rustige, ontspannen, aandachtige aanwezigheid van de verzorgster en haar uitnodigende en wachtende handen.

Tijdens verzorgingsmomenten leidt de verzorgster het kind. In haar houding en gebaren kun je zien dat zij er voor het kind is, het kind tijd geeft voor 'de taak', maar ook dat er een volgende stap is in het verzorgingsproces, waarvoor zij het kind uitnodigt. Er is een doel tijdens een verzorgingsmoment (luier verschonen, aankleden, etc.) en in samenwerking gaan kind en verzorgster naar dit doel toewerken.
De houding en handen van de verzorgster communiceren een 'unfinished gesture' (onafgemaakt gebaar). Kenmerken van unfinished gestures:
- worden meestal geïnitieerd door de volwassene;
- geven het kind de kans om het gebaar af te maken (mede door het wachten, de tijd die de volwassene geeft);
- wanneer het kind het gebaar niet afmaakt, doet de volwassene dit voor hem (op een rustige, vriendelijke manier).
er zijn drie 'unfinished gestures':
1. roepen;
2. vragen;
3. aanbieden.
Ik licht deze hieronder kort toe:
1. roepen:
Je kunt een kind roepen, wanneer hij zelfstandig de beweging kan maken om zich naar je toe te keren (omdraaien, tijgeren, kruipen, etc.). Daarnaast kun je een kind een indicatie geven over wat er gaat gebeuren door bijvoorbeeld de slab of de luier te laten zien. De verzorgster wacht op het kind of hij zelfstandig naar haar toe komt. Als het kind dit niet doet, gaat de verzorgster naar het kind toe om het (op te nemen) en mee te nemen voor het verzorgingsmoment.
2. vragen:
We hebben hierover een situatie besproken, als je van het kind iets vraagt om aan jou te geven. Belangrijk is om het kind te vertrouwen in wat je van hem vraagt. Als je dit vraagt van het kind en hij wil het niet geven, kun je hem meer tijd geven of het object alleen aanraken, nog een keer vragen of een alternatief aanbieden om het bijv. op een kast of tafel neer te leggen. Pak nooit iets uit de handen van een kind: wij zijn rolmodel voor zijn sociale gedrag! Als het kind wegrent, kun je (een beetje verveeld) blijven staan en wachten tot hij terug komt. Doet hij dat niet dan kun je even wachten en dan naar het kind toegaan, dit communiceren: "Ik kom naar je toe" en je vraag herhalen.
Vragen is een wederzijds geven en nemen!
3. Aanbieden:
Voedsel wordt in Pikler Lóczy altijd op een bord/ schaal aangeboden en er worden bijv. een paar stukken fruit aangeboden. Een kind kan dan zelf iets pakken (of kiezen om dit niet te doen) en hij kan zelf een stuk uitkiezen. Vanuit pedagogisch oogpunt kan een kind één stuk kiezen en als dit op is een volgend stuk pakken.
Voor spelmateriaal bij een jonge baby: er worden maximaal 5 objecten rond een kind neergelegd, afhankelijk van de ontwikkelingsfase van het kind dichterbij of verder weg. Het kind kan zelf kiezen of hij een object pakt of bijv. met zijn eigen handen gaat spelen en welk object hij pakt.

als laatste hebben we over de (houding van) de handen van de verzorgster gesproken. De rustige, (wachtende), vriendelijke handen van de verzorgster communiceren een ontspannen sfeer en geven het kind een prettig gevoel. De handen geven interesse en aandacht weer en geven het kind een positief beeld over hemzelf. (Vergelijk deze vriendelijke, rustige handen met aan de andere kant het kind meenemen/ meetrekken aan de hand of voortduwen in de nek.)
De handen communiceren de houding van de volwassenen: Ik houd rekening met jou, wie jij bent en wat jij wilt, we doe dit (deze 'taak') samen, ik haast je niet en houd rekening met jouw tempo.

Eigenlijk eindigt mijn verslag hier net als het laatste verslag bij stagereis 2 http://skdt.waarbenjij.nu/reisverslag/4543505/de-laatste-dag : Wat prachtig om op deze manier met een kind een relatie te hebben en samen te werken!