Observeren dag 4 observatiemiddelen en huilen

Vandaag weer verschillende interessante topics behandeld, aan de hand van materiaal van medecursisten. Daarnaast een lezing over de gebruikte observatiemiddelen die door Pikler zijn ontworpen en werden en worden gebruikt door de verzorgsters en pedagogen in Lóczy. Ik start met een samenvatting van deze lezing.

De verzorgsters in het Piklerhuis hielden verschillende vormen van documentatie over de kinderen bij. Dit ondersteunde hen niet alleen bij het leren observeren, maar heeft ook onschatbaar waardevolle wetenschappelijke informatie opgeleverd.
In het Pikler huis werden drie verschillende observatiemiddelen gebruikt.
1. Het basisboek, werd/ wordt dagelijks ingevuld
2. In het vorige verslag heb ik van de observatiemiddelen al het schema van de ontwikkelingsstappen genoemd, dit werd maandelijks ingevuld.
3. Ontwikkelingsdagboek, dit werd ook maandelijks ingevuld.

Hieronder beschrijf ik kort deze drie middelen:
1. Het basisboek werd al gebruikt vóór de start van het weeshuis, door de moeders van de gezinnen die Emmi Pikler thuis bezocht. De moeders vulden dit basisboek over hun kinderen in. In het boek werd iedere dubbele bladzijde aan de hand van een aantal items ingevuld, o.a. eten, drinken, gewicht, ontlasting, buitenlucht. Iedere dag besloeg één regel, op één (dubbele) bladzijde was een overzicht te zien van twee weken. het boek werd later gebruikt in het weeshuis en nu, in iets aangepaste vorm ook in de dagopvang.
2. Het schema van de ontwikkelingsstappen (© Entwicklungsbogen von Judit Falk, Pikler Lóczy Institut) geeft een tabel weer, welke de gemiddelde ontwikkeling én marges 'eerder dan gemiddeld' en 'later dan gemiddeld' weergeven op allerlei verschillende ontwikkelingsgebieden, o.a. bewegingsontwikkeling, spelactiviteiten, (zelfstandig) eten, (zelfstandig) drinken, spraakontwikkeling en zindelijkheid. Om dit schema in te vullen hoeven de kinderen niet getest te worden of in een experimentele situatie gebracht te worden (dus NIET kan het kind dit op deze leeftijd of dat op die leeftijd). Het kind kan geobserveerd worden in het dagelijks leven, voorbeelden van vragen: 'opent het kind de mond als de lepel zijn mond aanraakt', 'opent het kind de mond als hij de lepel ziet', 'kind gaat (zelfstandig) zitten', etc. De verzorgster vulde het geobserveerde bij de desbetreffende maand in, als een kind startte met dit gedrag regelmatig te laten zien. De verzorgsters vulden deze maandelijks in, waardoor een ontwikkelingsoverzicht van een kind op één bladzijde te zien was.
3. Het ontwikkelingsdagboek werd ook maandelijks ingevuld en dit was een tekst, geschreven door de verzorgsters, van wat zij belangrijk achten om over het kind te vermelden, bijv. de emotionele staat, de relatie met de volwassene (verzorgster), relatie met leeftijdgenoten, etc.

alle observaties van elk kind weden door de pedagoog gelezen en in teamverband besproken om de zorg voor de kinderen en de kwaliteit van de verzorging door de verzorgster steeds te verbeteren en aan te passen op het individuele kind.
Wat een prachtige manier om zo respectvol en aandachtig met de kinderen te werken!

een ander interessant onderwerp vandaag was over het huilen, een lezing gegeven door Anna Tardos:
'Hoe huilt het kind en hoe kunnen we het huilen begrijpen'

De vraag die we hierbij aan onszelf kunnen stellen is: 'hoe observeren wij zelf het huilen van een baby/ kind en wat is ons gevoel daarbij?'
In de literatuur zijn er uiteenlopende ideeën over het huilen van een kind, twee uitersten:
- laat het kind geen seconde huilen, want huilen is niet natuurlijk, het betekent in de steek laten.
en
- je kunt het kind gewoon laten huilen, je hoeft niet naar het kind toe te gaan, het is natuurlijk dat kinderen huilen.
De vraag is om hier een midden in te vinden: 'niet in paniek raken en de baby onmiddellijk opnemen, maar ook de baby niet onnodig laten huilen/ hem in de steek laten'.
Het is belangrijk om hier te vermelden dat er een verschil is tussen de verzorging door de moeder en verzorging door een verzorgster/ Pedagogisch medewerker. Als haar kind huilt, voelt een moeder dat in haar eigen lichaam, voor een verzorgster is dit anders.
Wat kan ons helpen om op de juiste manier op een huilend kind te reageren:
Geef empathische aandacht aan het kind!
Luister naar de huilende baby, probeer te begrijpen waarom hij huilt en wat hij nodig heeft. Als je dit kunt doen zoals de verzorgster die wij in een Lóczy-film gezien hebben, met een absolute kalme, aandachtige uitstraling en een interne zekerheid en vertrouwen in het kind, dan kun je het kind begrijpen en reageren met wat het kind op dat moment nodig heeft. Bijvoorbeeld een paar woorden, een aanraking of iets anders wat het kind op dat moment nodig heeft. De verzorgster kan haar kalmte, kennis en zekerheid communiceren en overbrengen op het kind.
Het wil niet zeggen dat een kind altijd getroost kan worden. Denk bijv. aan een kind dat afscheid neemt van de moeder als zij hem naar de opvang brengt. Natuurlijk is het kind verdrietig dat zijn moeder weggaat. Belangrijk is dan om zijn gevoel te erkennen en te accepteren en dit naar hem te verwoorden: "Ik begrijp het, je bent verdrietig omdat mama weg is." Je kunt (op korte afstand) beschikbaar zijn voor het kind, zodat hij kan kiezen om bij je te willen zijn/ zitten of los van jou zijn verdriet te verwerken en daarvoor zo veel tijd te nemen als hij nodig heeft: "Ik ben hier voor je, als je wilt kun je bij me komen." Je kunt het kind ook begeleiden (als je denkt dat hij zo ver is) door te zeggen: "Ik leg hier wat blokken/ lego/ poppen neer. Als je zo ver bent, kun je ermee spelen, ik zag dat je dat gisteren deed." of "Je bent nu verdrietig, wat zal je blij zijn als mama je vanmiddag weer ophaalt."
Meest belangrijk is: Geef echte, empathische aandacht aan het kind en vertrouw op zijn eigen vermogen om zich (in zijn eigen tempo) te reguleren.