afsluiting week 1

Alweer de laatste dag van de eerste week, wat gaat zo'n week snel voorbij.

Vanmorgen kregen we een film van een conflictsituatie in de dagopvang te zien en hoe de verzorgster hierin handelt. De verzorgster zelf Utka Haffner en de pedagoge in de dagopvang Zsuzsa Libertiny geven uitleg over de wijze van benadering van het conflict.
In de film zagen we B, twee en een half jaar. Met 16 maanden is hij op de opvang gekomen en de gewenningsperiode verliep makkelijk, daarna heeft hij een korte periode gehad waarin hij het moeilijk vond om afscheid te nemen van zijn moeder, maar dat ging snel over. Hij speelde blij en zeer geconcentreerd en voordat hij twee jaar was bouwde hij verschillende bouwsels van lego, dit deed hij graag.
Hij keek naar de oudere kinderen hoe zij speelden en deed mee met hun grof motorische spel, eerst begreep hij de regels van dat spel niet. Zijn spraak was nog niet goed ontwikkeld, maar desondanks begrepen zijn leeftijdgenoten hem en speelden zij samen. Naarmate zijn taalgebruik rijker werd, speelden zij zeer goed samen en werd het individuele spel van B oppervlakkig. Vanaf 28 maanden deden zich meer en meer conflicten voor met zijn leeftijdgenoten, B duwde hen en pakte speelgoed uit hun handen. Hij zit in het proces van het leren van regels, hij kent veel regels en gehoorzaamt de meeste, maar het lukt niet altijd.

Scene 1:
In de film zien we de verzorgster een doos met blokken neerzetten en daarna zijn er twee kinderen die bij de blokken zitten, L gaat met de blokken spelen, B en T horen we op zangerige toon zeggen: "wij gaan bouwen, wij gaan bouwen." Zij hebben de vorige middag ook samen gebouwd en dat was een fijne ervaring. Als B en T bij de blokken zijn gaan zitten, loopt het vierde kind weg van de blokken. L heeft intussen drie of vier blokken op elkaar gestapeld. T is begonnen met bouwen en B kijkt eerst even, maar dan reikt hij naar de blokken waar T mee aan het spelen is, T beschermt zijn blokken, B: "Ik heb deze nodig." T: "Ik speel er mee, ze zijn van mij." Als het B niet lukt een blok te bemachtigen, slaat hij naar T. Op dat moment komt de verzorgster tussenbeide, zij houdt haar arm rustig tussenbeide en zegt: "T heeft ze nu, ze zijn in zijn hand. Je kunt ze niet uit zijn hand nemen, hij speelt ermee. Als T de blokken neerlegt, kun jij er mee spelen. In de doos zijn nog een paar blokken waar je mee kunt spelen." De verzorgster pakt een paar blokken die naast de doos liggen en waar niemand mee speelt en legt deze in de doos.

We kunnen ons hierbij afvragen waarom de verzorgster niets zegt over het slaan. Dit is omdat deze regel al bekend is bij de kinderen en door haar arm rustig tussen hen in te houden, is genoeg, met dit gebaar geeft de verzorgster de boodschap van deze regel/ de grens van het gedrag aan. Daarnaast biedt zij een andere optie aan om met het conflict om te gaan, namelijk zij vertelt dat er nog andere blokken zijn en pakt ook wat van de blokken waar niemand mee speelt en legt deze in de doos.

Scene 2:
B en T leunen voorover richting het bouwsel van L, B: "Het gaat vallen, het gaat vallen." en hij reikt hierbij naar het bouwsel van L. L: "Niet doen!" en zij houdt de hand van B tegen. Ondanks dat valt er een blok van haar bouwsel op de grond, B: "Ik zei het toch, het gaat vallen." Hierna staat B op en rent door de groepsruimte.

De verzorgster vertelt dat zij blij was dat L voor zichzelf opkwam, voorheen in eendere situaties deed zij dit niet en liet zij het speelgoed door de ander pakken.
B's weglopen uit de situatie en het rennen door de groep, is zijn manier om te kunnen omgaan met de verleiding om de blokken waar L mee speelde aan te raken/ te pakken. Dus je kunt zien dat hij probeert om zichzelf aan de regel te houden.

Scene 3:
We zien L en T met de blokken spelen, B komt terug bij de blokken, nadat hij een rondje heeft gerend. De blokken van L liggen op de grond, dicht bij haar. T: "Daar is het , we hebben het heel mooi gebouwd." B reikt naar een blok dat bij L ligt: "Geef je het dit aan mij?" (hij gebruikt de zin grammaticaal niet helemaal correct) B pakt het blok, ondertussen zegt L: "Oh, wat een mooi kasteel. Pak je het blok?" B pakt het blok en zegt: "Wij willen een kasteel maken." Aan het gezicht van L kan ik zien dat zij niet wil dat B de blokken pakt, zij vindt het niet eerlijk. B pakt de andere blokken één voor één weg bij L, tot zij er nog één in haar handen heeft. B trekt deze uit haar handen, L: "Maar dat doet zeer." B: "Maar wij willen een kasteel maken." L: "Maar ik heb het ook nodig." B: "Verdikkeme, verdikkeme." T: "Wij willen een kasteel maken." L:"Maar ik heb het ook nodig." Waarbij zij met haar armen en handen (handpalmen naar boven) een gebaar van vragen/ berusting? maakt.

We hebben hier gezien dat B heeft geprobeerd om niet aan de verleiding toe te geven, door een rondje door de ruimte te rennen, maar ondanks dat kan hij het niet weerstaan. L deed er alles aan om haar blokken te houden, tot aan de laatste die zij stevig vast hield.
Voor beide kinderen is dit een ervaring: B leert/ probeert zich aan een regel te houden en L leert iets in haar relatie tot B.

Scene 4:
T komt met een houten auto bij het bouwsel aan, doet een blok in de auto en rijd ermee, als hij hem laat staan en nog een blok pakt, pakt B de auto. T steekt zijn hand uit en vraagt om de auto. B: "Maar je had hem al neergezet." Als B de auto blijft vast houden, zegt T huilend: "Maar ik heb hem gekozen." B rent een stukje weg met de auto. Op dat moment komt de verzorgster rustig door het hekje van eetgedeelte, tegen L: "L, kun je opzij gaan, ik wil erin?" Onderwijl pakt zij wat auto's uit de kast, waar de kinderen deze ook kunnen pakken. Zij loopt richting T, onderwijl zegt zij: "B, er zijn meer auto's, je kunt uit deze kiezen." Zij zet de auto's op de grond, waar T zit.

In dit stukje kunnen we zien dat B zich houdt aan de regel, die de verzorgster hem heeft verteld: als een ander kind het heeft neergelegd, kun jij ermee spelen, hij benoemt dit zelfs. De verzorgster zegt niets over het pakken van de auto, maar geeft de kinderen weer een optie om met het conflict om te gaan.
Je kunt zien dat zij door haar hele houding rust en vertrouwen in de kinderen uitstraalt: zij loopt rustig naar hen toe en geeft op rustige, neutrale toon de optie: "B, er zijn meer auto's, je kunt uit deze kiezen."

Hierna geeft Utka ons een samenvatting van de handelingen die zij in de dagopvang deden om tegemoet te komen in de behoeften van B:
- Omdat hij veel behoefte had aan grofmotorische beweging, speelde hij zo veel mogelijk buiten.
- Als hij fijn aan het spelen was, zei de verzorgster hierover een paar woorden tegen hem, bijv. "ik zie dat je fijn met de ... speelt."
- Tijdens de verzorgingsmomenten, namen de verzorgster iets meer tijd voor hem om met hem te praten. Dit persoonlijke contact laadde hem weer op.
- Op momenten van de dag, wanneer hij wat geïrriteerd werd/ was, was er de mogelijkheid om hem even alleen te laten spelen in een apart plekje op de groep of bijv. aan een tafel.
- Ondanks alle maatregelen bleef hij verschillende conflicten houden met zijn leeftijdgenoten. Als hij na zo'n conflict tijd voor zichzelf nodig had, werd hij door verzorgster naar zijn rustplek gebracht (binnen staan er verschillende open bedden (zie foto's verslag 2012) en buiten werd hiervoor een kleed neergelegd). B kon hier dan uitrusten of even alleen spelen. Voor de duidelijkheid: dit is géén straf, maar een ondersteuning voor het kind.
Wanneer B tijdens een conflict een ander kind pijn deed, werd duidelijk gezegd dat dat niet mag (regel, zie ook vorige verslagen in deze week).

Samengevat kan over dit soort situaties gezegd worden dat een kind aan het leren is, hij probeert om zichzelf aan de regels te houden/ deze te integreren.
Conflicten zijn moeilijk, zowel voor het kind als voor de volwassene. Het kind en zijn motief (leren) begrijpen, maakt het makkelijker om hem te ondersteunen en begeleiden.

In de lezing en bespreking van een conflictsituatie ingebracht door één van de medestudenten, gaf Anna Tardos aan dat er niveaus zijn in het proces van socialisatie.
1. kinderen leren de regels/ grenzen kennen, wat mag wel en wat mag niet. Voorbeelden hiervan hebben we in bovenstaande situatie en in andere verslagen gezien. Anna vulde hierbij nog aan dat het soms duidelijk is om "Nee" te zeggen, maar dit is niet de manier om continue
een kind de regels duidelijk te maken. Maar vooral de 'rode' regels moeten duidelijk zijn, bijvoorbeeld iemand geen pijn doen.
2. Een kind probeert om zich aan de regels te houden, waarbij dit ook in fases verloopt: - in aanwezigheid van de volwassen;
- bij afwezigheid van de volwassene (internalisatie).

Vanmiddag hebben we deze week samen afgesloten door te praten over wat voor iedereen het belangrijkste was deze week.
Ik vond het heel leerzaam om de verschillende issues/ ingebrachte cases van de medestudenten te horen en hier met elkaar over te spreken. De zelfervaringen op dinsdagmiddag en donderdagmiddag hebben mij veel geleerd over mezelf en weer meer bewust gemaakt van mijn lichaam en mij bewegingen. Ook de theorie over agressie en hyperactiviteit was voor mij heel waardevol.
Door met elkaar te spreken en informatie te krijgen, kan ik de ideeën van Emmi Pikler steeds meer integreren in mijzelf en hier mee aan de slag gaan in mijn werk op de groepen.

Anna benadrukte dat de Pikler benadering niet rigide is en dat juist het met elkaar praten over situaties, we kunnen zien dat er verschillende manieren zijn om met die situatie om te gaan. Het belangrijkste is om er voor het kind te zijn en hem respectvol te begeleiden.

We nemen afscheid van drie medestudenten die zich alleen de eerste week hadden ingeschreven. Volgende week maandag starten we met het onderwerp 'wat brengt de Piklerbenadering het gezin/ de familie.
Ik ben weer heel benieuwd naar alles wat ik ga horen, leren en ervaren!